wtorek, 19 września 2017

Ustawa 2.0

Ryc.1. Ustawa 2.0. Wizualizacja oczekiwań (lewy panel) i rzeczywistości (prawy panel)

Ustawa 2.0. Skrót najważniejszych rozwiązań tutaj:

Po wstępnym zapoznaniu się z głównymi założeniami mam następujące wrażenia (kolejność losowa):
1. Duża ingerencja w organizowanie życia uczelni. Ta ustawa reguluje niemal płeć gronostajów, których futerka tworzą kołnierz rektorskiej peleryny... Doświadczenie uczy że takie wymyślane przy biurku ministerialnym regulacje w realu się nie sprawdzają lub, jeśli faktycznie miałyby coś zmienić, są łatwo obchodzone. Ale tu liczę na komentarze, bo nie znam się za bardzo na organizacji uczelni.

2. Dużo rzeczy kompletnie lub częściowo niepotrzebnych, tylko utrudniających ludziom życie, które będą łatwo obchodzone. Np. wydłużenie studiów niestacjonarnych... Studia są różne, niektóre warto wydłużyć, inne pewnie skrócić, o tym powinna decydować uczelnia, a nie ustawa - taki odgórnie narzucony przepis prawie zawsze okazuje się bez sensu. Po prostu zrobią ostatni semestr pt "praca z własnym materiałem" i ludzie dostaną dyplomy pół roku później. Albo: "Studia niestacjonarne trwać mają dłużej niż studia stacjonarne". Wybitnie potrzebna regulacja, Polska na to czekała... I takich zapisów jest tam chyba sporo.

3. Habilitacja zostaje, choć nie będzie konieczna, i znika wymóg 8 lat. Czyli, na moje oko, kombinacja najgorszych rozwiązań spośród wszystkich możliwych. Utrzymujemy spadek po komunie w postaci kastowości, ale tym wyjątkowo leniwym zostawiamy furtkę przeciągania procedury w nieskończoność. Więc już nie będzie filtrowania "zdolnych inaczej" w wyniku niezrobienia habilitacji. Może się mylę (oby!), ale dla mnie tak brzmią te zapisy. 

4. Dobre jest odbieranie praw nadawania stopni tym słabszym uczelniom, ale tu poprzeczka może być postawiona zbyt nisko. Chociaż ustawienie poprzeczki na kat A dla uczelni techniczno-łowiecko-rolniczych to byłoby zabójstwo...

5. Dużo dość daleko posuniętych zmian - na przykład, zmieniają się dziedziny. Nie wiem jak to wpłynie na rozwiązania praktyczne, ale to może mieć duże konsekwencje. Pewnie nikt tego nie wie, dopiero się o tym przekonamy. 

6. Dużą władzę zyskują politycy - to jest ważny i negatywny efekt tej ustawy. Na przykład, podział środków na uczelnie akademickie i zawodowe będzie ustalany przez ministra. To daje ministerstwu ogromny wpływ na organizowanie szkolnictwa wyższego. Albo: jednostki z kat B+ nowe kierunki studiów będą mogły otworzyć po uzyskaniu zgody ministra. "minister nauki będzie mógł odmówić pozwolenia na utworzenie kierunku studiów, jeśli uzna, że kształcenie na danym kierunku nie odpowiada tamtejszym potrzebom społeczno-gospodarczym" - to już jest kompletnie ręczne sterowanie. Skąd minister ma wiedzieć jakie są potrzeby regionalne w zakresie edukacji? Absurd! 

7. "Znikną przepisy dotyczące minimum kadrowego." - nie mam zdania, nie znam się, ale "
Ma to ukrócić wieloetatowość oraz prowadzenie zajęć w ramach tzw. umów śmieciowych" brzmi głupio - pisałem o tym wielokrotnie, że wieloetatowość sama w sobie nie jest problemem, a jedynie objawem innych patologii. 

8. Przywrócenie egzaminów - ok, jestem zdania, że każda uczelnia powinna rekrutować jak chce, więc to dobry krok.

9. Rektor będzie decydował o podziale finansów, nie będą przyznawane poszczególnym wydziałom. Z jednej strony wyższa autonomia uczelni, ale z drugiej okazja do rozgrywek między wydziałami. Uważam, że to zły ruch - finanse powinny być rozdzielane maksymalnie szczegółowo, najlepiej na każdego zatrudnionego, by wydziały, instytutu, zakłady słabe możliwie szybko "powyzdychały" z braku środków. Niestety taki ruch (centralna kasa) to dla nich szansa na przeżycie mimo braku jakichkolwiek efektów pracy. 

10. Ocena co 4 lata przez KEJN. Czyli rzadko, ale za to wg całkowicie niejasnych kryteriów. Za to ten zapis "Przy ewaluacji osiągnięcie naukowe będzie można wykazać tylko raz - przy ocenie tylko jednej dyscypliny. I to za upoważnieniem autora tego osiągnięcia." jest dobry.

Podsumowując - nie widzę tu rewolucji, widzę natomiast potencjał na niezły bajzel i szansę dla kreatywnej uczelnianej administracji. Przewiduję taki scenariusz: w toku dalszych prac z tej Ustawy wylecą resztki zapisów, które mogłyby tym "pracowitym inaczej" zaburzyć spokojny sen, po czym przepisy te wejdą w życie. W kolejnych latach będziemy słyszeli o różnych sposobach w jaki teoretycznie słuszne zapisy są obchodzone i wypaczane. A jak już wszystko się w miarę ustabilizuje, to przyjdzie nowy minister i zrobi nową reformę, która - jak każda poprzednia - również będzie nazywała się "Reforma inna niż wszystkie".

Bardzo proszę o komentarze - będzie lepiej czy niekoniecznie? 

Michał Żmihorski
at